Activiteiten

Het begeleiden der processie

De oudste traditie van de schutterij die nog steeds doorgevoerd wordt, is het begeleiden van de processie. Bij de processie gaat het om het beschermen van de menigte en om de weg vrij te maken, hiervoor waren de bielemannen. Tegenwoordig vormen deze bielemannen een zeer markante verschijning in de optochten. Toch heeft de schutterij van Wijlre geen bielemannen meer.

De processie in Wijlre wordt gehouden op de zondag met de zomerkermis in het dorp. Een week later wordt er weer een processie gehouden. Op de kermiszondag is de grote processie. De week later, is de processie weg een stuk korter. Als de processiemars uittrekt, is de schutterij van Wijlre altijd present. Ze begeleiden de menigte naar Elkenrade, Stokhem, Cartils of Etenaken. Waar de processiemars naartoe trekt hang af van het jaar. Het ene jaar trekt de grote processie naar Elkenrade en de kleine processie naar Stokhem, en het jaar later trekt de processie naar Cartils en Etenaken.

Het Konings vogelschieten

Het schuttersseizoen wordt geopend met het koningsvogelschieten. De ‘vogel’ waar men op schiet bestaat uit een stuk eikenhout. Dit hout wordt enkele weken in een emmer water gelegd, zodat het moeilijker wordt om dit hout in één keer af te schieten. De deelnemers van het koningsvogelschieten dienen zich van te voren in te schrijven. Hierbij is het een vereiste dat diegene lid is van de schutterij. Nadat de ‘oude koning’ en de wereldlijke en geestelijke beschermheer het openingsschot hebben verricht, schieten de leden in volgorde van loting om de beurt net zolang op het blok, tot een laatste stukje overblijft. Hij die dit naar beneden schiet, mag zich gedurende het komende jaar koning van de schutterij noemen.

De nieuwe koning wordt door de persoon met de hoogste rang die aanwezig is tot koning benoemd. In deze plechtige inwijding, met een zilveren koningskroon op de schuttershoed. Er wordt een zilveren koningsvogel en er worden koningsplaten over de schouders gehangen. De koning wordt minimaal een keer in het seizoen terug begeleidt naar zijn residentie. Als de koning niet in het dorp woont, moet hij toch een residentie binnen de kerkgemeenschap Wijlre kiezen. Na zijn ‘ambtsperiode’ dient de koning een eigen zilveren plaat aan de collectie toe te voegen. Vroeger was dit een van de belangrijkste vormen van kapitaalverzameling.

Het versterken van de eenheid in het dorp

Een ontzettend belangrijk aspect is het versterken van de eenheid in het dorp. De schutterij draagt hier een goed steentje aan bij. Als de schutterij uittrekt in het dorp dan komen er uit alle hoeken van het dorp mensen om te komen kijken. Op deze manier komen de mensen vaker in contact met elkaar. De leden van de schutterij worden herkend door grotendeels iedereen in het dorp. Iedereen kent elkaar op deze manier. Binnen het dorp is niemand een vreemde, en eigenlijk iedereen doet wel mee met de dingen in de buurt. De schutterij brengt de stemming en de sfeer erin, en helpt op deze manier mee aan het versteken van de eenheid in het dorp.

Schuttersfeesten organiseren en deelnemen

In Limburg zijn er 9 schuttersbonden, waarvan 2 bonden in het Belgische Limburg. Een schuttersbond is een bond waar een schutterij bij aangesloten is. Schutterij St. Maternus is aangesloten bij de RK Zuid Limburgse Schuttersbond (RKZLSB). Deze schuttersbond is opgericht in 1921. In 1932 kreeg deze bond de Koninklijke goedkeuring. Er zijn 20 schutterijen aangesloten bij deze bond.

De schuttersfeesten zijn bondfeesten. Dat wil zeggen dat op deze schuttersfeesten puur de schutterijen meedoen die bij de bond aangesloten zijn, met uitzondering van de gastschutterijen. Bij sommige schuttersfeesten worden schutterijen uit een andere bond uitgenodigd om mee te lopen in de optocht. De schuttersfeesten hebben tegenwoordig een wedstrijdelement aan zich. Het ene jaar worden er 4 bondsschuttersfeesten gehouden, het opvolgende jaar worden er 3 bondsschutterfeesten gehouden, dit verschilt dus per jaar. Waar deze gehouden worden is heel verschillend. Maar 1 keer in de 6/7 jaar wordt het schuttersfeest in Wijlre gehouden. De dorpen waar deze schuttersfeesten gehouden worden wisselen zich ook af, en komen allemaal even vaak aan de beurt.

Het Zuid Limburgs Federatiefeest

Het volgende belangrijke feest is het Zuid Limburgs Federatiefeest (ZLF). Op 10 oktober 1947 werd de Zuid Limburgse Federatie opgericht. Deze federatie bestaat uit drie Zuid Limburgse schuttersbonden: de bond Eendracht Born-Echt, de bond St.Gerardus en de Zuid-Limburgse Schuttersbond. De schutterijen uit het zuiden van de provincie hielden zich niet op de eerste plaats bezig met schieten, maar de prioriteit van deze verenigingen lag meer bij het in stand houden van oude (schutters) tradities. Bij de schutterijen uit het noorden van Limburg en van Belgisch Limburg was en is nog steeds het schieten de hoofdzaak. Vandaar dat de schietresultaten van de ‘zuidelijke’ verenigingen van dien aard waren dat het winnen van het Oud Limburgs Schuttersfees nauwelijks mogelijk was. Om het O.L.S. te mogen organiseren is dit echter een must. Omdat de schutterijen uit het zuiden ook wel eens een groot schuttersfeest wilden organiseren is besloten om de Zuid Limburgse Federatie op te richten. Het Zuid Limburgs Federatiefeest wordt per toerbeurt georganiseerd door de aangesloten verenigingen. Het lot bepaalt de volgorde. Voorwaarde is wel dat men minimaal twee maal een bondsfeest moet hebben georganiseerd. Momenteel zijn er 65 aangesloten verenigingen. In eerste instantie werd de datum voor het ZLF vastgesteld op het tweede weekend van juli. Omdat dit echter nogal eens problemen opleverde met het O.L.S. (dat is steeds in het eerste weekend van juli), werd besloten om uit te wijken naar het derde weekend van juli.

Het Oud Limburgs Schuttersfeest

Het Oud Limburgs Schuttersfeest (OLS) is een jaarlijks feest waar vrijwel alle schutterijen uit Nederlands en Belgisch Limburg aan deelnemen. Het OLS werd in 1876 voor de eerste keer georganiseerd en is het grootste cultuurhistorische evenement van Nederlands en Belgisch Limburg. Elk jaar komen er tienduizenden bezoekers naar dit festijn en zijn er meer dan 160 schutterijen die mee doen. Tijdens het OLS wordt er rond de middag, na de officiële opening met toespraak en een schietgebedje, een vlaggenparade gehouden. Terwijl de lokale fanfare het lied: ' Alle Menschen werden freunden sein” speelt, gaat de blauwe vlag met gouden sterren in mast. Daarna volgen het Wilhelmus, de Brabançonne en het volkslied van de beide Limburgen, terwijl de respectievelijke vlaggen worden gehesen. De volgorde hangt overigens af van het gastland: In België gaan het Nederlandse volkslied en het rood-wit-blauw voor, in Nederland is het andersom.

Tijdens het OLS trekt er een route van maximaal 2 kilometer met meer dan 160 schutterijen en schuttersgilden uit de beide Limburgen aan een grote menigte toeschouwers voorbij. Grote, imponerende schutterijen worden opgevolgd door kleinere verenigingen. De ene groep in militaire kleding, de andere in gildenkostuums en een kleine minderheid in fantasie-uniformen. Iedereen loopt in het gelid, met ernstige blikken, stijve passen en de monden dicht. De optocht is voor schuttersleden een wedstrijd, gebaseerd op de eeuwenoude traditie als beschermers van kerk, volk en vaderland. De verenigingen worden door een deskundige jury beoordeeld: Zijn de rijen recht, worden de benen en armen tot op gelijke hoogte gezwaaid, lopen allen in de pas en gaat de schutterij goed door de bochten. Ook wordt erop gelet dat de afstand tussen de opeenvolgende schutterijen niet tekort of te lang is en dat de drumband, vaandrig, officieren en schutters als een samenhangend geheel overkomen. Aan het einde van de gelopen route gaan de schutters op commando over op de paradepas tegenover de genodigden op de tribune. In 1 dreun gaan de benen recht en de voeten plat op de grond.

De schietwedstrijd

De schietwedstrijd wordt het belangrijkste onderdeel genoemd van het OLS. Hierbij gaat het om het winnende zestal, dat het jaar erop het OLS mag organiseren. Op het OLS stelt elke schutterij één team van zes schutters samen (het A-tal). Deze schutters dienen om de beurt elk drie schoten te lossen op een ‘hark’ met ‘bölkes’. Deze ‘bölkes’ hebben een afmeting van 1,5x1,5x1,5 centimeter. Wanneer men de moeilijkheidsgraad wil verhogen, worden de “bölkes” verkleind.

Er wordt door twee verenigingen op één hark geschoten, waarbij de paal als scheidslijn geldt. De bolletjes zijn ritmisch ‘kort-lang-kort-lang’ gemaakt, zodat de schutters minder kans lopen het verkeerde ‘bölke’ te raken. Elke schutterij moet de rijen met 18 bölkes van 'buiten naar binnen’ en van ‘boven naar beneden’ afschieten. Wordt er gemist, dan is de vereniging af. Het team mag dan nog deze reeks van 18 schoten afmaken, maar daarna is het uitgesloten van verdere deelname. Hetzelfde geldt wanneer een verkeerd blokje wordt afgeschoten of een bolletje niet helemaal van het stokje wordt geschoten. Het zestal dat als enige niet mist of als laatste mist, heeft de wedstrijd gewonnen.

Er wordt ronde na ronde verder geschoten tot zestal na zestal afhaakt. Uiteindelijk blijft de sterkste over en dit zestal ontvangt dan de zo fel begeerde hoofdprijs; "Den Um". Hun vereniging mag dan het volgende jaar het OLS organiseren. Op 6 september 1991 werd "Den Um" voor de eerste keer overhandigd aan de toenmalige OLS-winnaar Sint Petrus Kelpen-Oler. De bronzen sculptuur stelt een schutter voor met buishoed en slipjas en getooid met het koningszilver. Steunend op de zware buks steekt hij met de linkerhand de letters 'O' en 'L' omhoog, waardoor de verbondenheid tussen Omroep Limburg en de Oude Limburger gesymboliseerd wordt. Dit bronzen beeldje geeft een unieke meerwaarde aan het Oud Limburgs Schuttersfeest.