Historie Schutterij

Schutterij Sint Maternus is de schutterij van Wijlre en heeft op dit moment ± 70 geüniformeerde leden. De schutterij heeft zijn naam te danken aan de patroonheilige Sint Maternus. Maternus was de eerste bisschop van Keulen die historisch vernoemd werd. St. Maternus geldt als de beschermheer van ziekten, in het bijzonder koorts, en als helper bij watersnoden. Ook is Maternus de beschermheer van de groei van de wijnranken. In de kunst wordt Maternus afgebeeld als een bisschop met een mijter op het hoofd, als een bisschop met drie kerkmodellen of als bisschop met een kelk waarboven drie hosties zweven.

Vanuit volksoverlevering zou de schutterij van Wijlre al meer dan 500 jaar bestaan. De schutterij zou zijn opgericht in 1497. Dit mag aangenomen worden om de volgende redenen. Wijlre was voor 1800 een Vrije Rijksheerlijkheid. Dat wil zeggen dat de heer van Wijlre zeggenschap had over het dorp. Het oudste archiefstuk van de Wijlrese schutterij is een reglement uit 1612. Dit is de zogenaamde "Schützen Ordnung" (Schutters Orde). Uit dit reglement wordt duidelijk dat de schutterij in 1612 al geruime tijd bestond. Dit blijkt uit de eerste zin van deze "Schützen Ordnung". Hierin staat dat de schutterij jaren geleden opgericht is ter ere van God en het Heilig Sacrament. In de tijd dat pastoor Kettingh in Wijlre parochieheerder was, zijn door hem diverse broederschappen opgericht, waarvan er één broederschap ter ere van het H. Sacrament werd opgericht rond 1500. Het jaar 1497, dat werd aangehaald door volkoverlevering, is dan zo dicht genaderd, dat we dit jaar gerust als oprichtingsjaar voor Schutterij Sint. Maternus mogen beschouwen.

Vroegere Werkzaamheden:

De belangrijkste werkzaamheid van de schutterij vroeger was het beschermen van de bevolking binnen de gemeente Wijlre. Dit werd door de gemeente gevraagd en hier meldden zich dan ook een aantal vrijwilligers voor aan. Een van de werkzaamheden van deze schutterij was dan ook het oefenen van de verdediging van het volk. Er waren weinig wapens beschikbaar, daarom benutte de schutterij deze wapens goed en onder een redelijk streng regiem werden de commando’s aangeleerd en geoefend.

Door het verschijnen van de politie en andere handhavers van de Nederlandse wet heeft de schutterij haar beschermende functie verloren. De schutterij hoefde niet meer te zorgen voor de bevolking van het dorp en deze binnen het dorp te beschermen, daar waren ondertussen andere instellingen voor.

Later werd een van de belangrijkste werkzaamheden van de schutterij het begeleiden der processie. Dit was ook de reden waarom de voorouders in oude tijden de schutterij hadden opgericht. Om ervoor te zorgen dat alle schutters hun taak nakwamen werden er maatregelen getroffen. De eerder genoemde "Schützen Ordnung" van 1612, schreef voor dat er op minimaal vier verschillende plaatsen appel werd gehouden. Hier werden de namen van de schutters opgelezen. De schutter die op het appel ontbrak, kreeg een boete van vijf Mark. Deze moest hij betalen aan de ‘kas der broederschap’. Het appel werd op verschillende plaatsen gehouden: in Scheulder, in Schoonbron, aan het Eyserbos en aan de kerk van Wijlre bij de terugkomst der processie. In 1869 werd de processie weg naar Scheulder afgeschaft, omdat dit dorp toen een eigen parochie is geworden. Zo is ook de processie weg naar Ransdaal afgeschaft toen deze in 1923 een zelfstandige parochie werd.

Enkele oude beelden van Schutterij St.Maternus Wijlre