Historie Sint Maternus

Maternus is de eerst bekende bisschop van Keulen. Geboortedatum en sterfdatum zijn niet exact bekend, maar vaststaat dat Maternus gestorven is in de eerste helft van de 4e eeuw n.C. omstreeks het jaar 325, andere bronnen vermelden het jaar 328 n.C. Verder staat historisch vast dat Maternus als vertrouwensman van de Romeinse keizer Constantijn in 313 tijdens het concilie in Rome optrad tegen de donatisten en dat hij in 314 aanwezig was op het concilie van Arles.

Volgens een oude (Trierse) legende werden bisschop Eucharius, deken Valerius en onderdeken Maternus door de apostel Petrus naar Gallië gestuurd om daar het Evangelie te verkondigen. Zij kwamen naar het Rijnland en naar de Elzas, waar Maternus in Kastell Eligia, het huidige Ehl (zuidelijk van Staarsburg) overlijdt aan koorts. Zijn twee vrienden haasten zich terug naar Petrus en smeken hem hun vriend weer tot leven te wekken. Petrus overhandigt zijn pastorale staf aan Eucharius die de dode Maternus, die inmiddels 40 dagen in zijn graf lag, hiermee door aanraking weer doet herleven. Nadat het drietal vele kerken had gesticht trokken zij naar Trier. Hun evangelistische werk vertoonde zoveel progressie dat Eucharius Trier als zijn residentie verkoos. Volgens de legende kondigde een engel de naderende dood van Eucharius aan en wees Valerius aan als zijn opvolger. Na ruim 25 jaar bisschop van Trier te zijn geweest stierf Eucharius op 8 december. Valerius bekleedde vervolgens 15 jaar het ambt van bisschop en werd op zijn beurt opgevolgd door Maternus, die in de tussenliggende periode de bisdommen van Tongeren en Keulen had gesticht en alles bijeen ruim 40 jaar bisschop is geweest in genoemde bisdommen.

De legende is waarschijnlijk ontstaan onder invloed van de Trierse bisschoppen die hun invloed wenstten uit te breiden over de bisdommen van Keulen en Tongeren. Het meest waarschijnlijke is echter dat het gezag van Maternus zich uitstrekte over de gehele provincie Germania Inferior. (Germania heette bij de Romeinen het buiten hun rijk vallende, grotendeels onbekende gebied tussen Rijn, Donau en Weichsel. Nadat Caesar in de Gallische Oorlog, 58-51 v.C., de Romeinse grenzen althans in naam tot aan de Rijn had opgeschoven, richtte Augustus in 27 v.C. het meest noordelijke van de ‘Tres Galliae’ in als provincie Belgica, met als hoofdstad Reims, later Trier. Belgica omvatte later ook Germania Romana, de strook langs de linker Rijnoever. In 17 n.C. werd Germania Romana verdeeld in twee, nog steeds aan Belgica ondergeschikte provincies : Germania Superior met als hoofdstad Mogontiacum (Mainz) en Germania Inferior, dat Zuid-Nederland, Oost-België en Westfalen westelijk van de Rijn omvatte. De hoofdstad van de provincie was Keulen).

Een deel van de staf van Petrus waarmee Maternus weer tot leven werd gewekt wordt heden ten dage nog steeds bewaard in de beroemde Dom van Keulen, waar overigens ook een afbeelding van Sint Maternus een van de fraaie glas-in-lood ramen siert. Een ander deel van genoemde staf werd door aartsbisschop Egbert in 980 n.C. naar Trier gehaald maar wordt nu in de stad Limburg an der Lahn (D) bewaard. Een deel van dit gedeelte van de oorspronkelijk Petrus-staf wordt vandaag de dag nog in Praag als relikwie bewaard. Vandaar dat de heilige Maternus behalve in delen van Duitsland en Belgie ook nog in Praag wordt vereerd. Hoewel officieel in de Keulse Dom geen graf van Maternus bekend is, is er in de crypte van Maria Lyskirchen in de Dom een altaar aan Maternus gewijd. De relikwiën van Maternus worden al sinds 760 n.C. in Trier vereerd. De voor het eerst in 979 genoemde grafkerk van Maternus in Trier wordt in 1783 gesloopt. De beenderen van Maternus zijn volgens overlevering al in de 11e eeuw naar de Trierer Dom overgebracht. Ook zouden omstreeks 830 n.C. overblijfselen van Maternus naar Luik zijn overgebracht. Behalve in genoemde plaatsen bevinden zich ook in Tongeren een aantal relikwiën van Sint Maternus, waaronder zijn bischopsstaf. Ook is er een kapel gewijd aan de heilige Maternus. Ook in het ten zuiden van Keulen gelegen Rodenkirchen is een kerk aan Maternus gewijd, die sinds 1224 geschiedkundig is vastgelegd.

Behalve in de driehoek Luik-Keulen-Trier wordt Maternus nauwelijks vereerd en zijn er maar zeer weinig kerken of kapelletjes waarvan St. Maternus de patroonheilige is. Bekend zijn slechts een klein kapelletje in het al eerder genoemde Ehl (Elzas) en de kerk van Avolsheim-Dompeter (Frankrijk, departement Bas-Rhin), waarvan algemeen wordt aangenomen dat ze de verering van Maternus ten grondslag ligt. Verder is Maternus de patroonheilige van Walcourt in de Belgische provincie Namen waar de gotische Maternus-basiliek een vermaarde toeristische trekpleister is. Ook in de oude kerk van Lanaken is Maternus afgebeeld op de muurschilderingen van het kerkkoor te midden van de vier Evangelisten en Sint Lambertus.

Er zijn diverse dagen waarop de heilige Maternus wordt vereerd, in Tongeren op 25 september en 23 oktober. Andere ‘Maternus’- dagen zijn 13, 14 en 19 september. Zijn ‘officiële’ feestdag is 14 september.

St. Maternus geldt als de beschermheer van ziekten, in het bijzonder koorts, en als helper bij watersnoden. Ook is Maternus de beschermheer van de groei van de wijnranken.

In de kunst wordt Maternus afgebeeld als een bisschop met één mijter op het hoofd en twee in de hand, als een bisschop met drie kerkmodellen, of met een kelk waarboven drie hosties zweven.

Een afbeelding van St. Maternus zoals ze in de Keulse Dom te bewonderen is. Op het bovenste deel worden Maternus en zijn vrienden door Petrus op pad gestuurd om het geloof te gaan verkondigen. Op het onderste linker gedeelte is te zien hoe Maternus door de staf an Petrus weer tot leven wordt gewekt en rechtsonder is te zien hoe Maternus na zijn dood in een zerk wordt gelegd.

Bron : diversen internet. De genoemde gegevens pretenderen niet een compleet overzicht te geven van hetgeen over Sint Maternus bekend is. Zij vormen slechts een aanzet tot een completer geheel. Eenieder die nadere informatie kan verstrekken of gegevens wil corrigeren willen wij vragen dit aan onze webmaster kenbaar te maken.